Een dwangsom is een indirect executiemiddel. Het vormt een prikkel tot vrijwillige nakoming.
Oplegging door rechter op vordering
Art. 611a lid 1 Rv, eerste zin bepaalt dat de rechter op vordering van een der partijen de wederpartij kan veroordelen tot betaling van een geldsom, dwangsom genaamd, voor het geval dat aan de hoofdveroordeling niet wordt voldaan, onverminderd het recht op schadevergoeding indien daartoe gronden zijn.
Een dwangsom kan niet worden opgelegd in geval van een veroordeling tot betaling van een geldsom (art. 611a lid 2 Rv).
Verjaring (art. 611g lid 1 Rv)
Een civielrechtelijke dwangsom verjaart zes maanden na de dag waarop zij is verbeurd (art. 611g lid 1 Rv). Dit vormt een bevrijdende verjaring voor degene aan wie een dwangsom is opgelegd.
Bestuursrechtelijke dwangsom
Het bestuursrecht kent een eigen regeling met betrekking tot de dwangsom: de bestuursrechtelijke dwangsom.